Beleggen is geen sparen, en dat is maar goed ook

Beste lezer,

Ook ik voeg met deze blog graag een kalmerend geluid toe aan het koor van stemmen dat beginnende beleggers momenteel een hart onder de riem probeert te steken. Want ja: op de lange termijn loont beleggen, en dat komt door het bestaan van risicopremies. Zo nu en dan zijn periodes als deze noodzakelijk, juist om ervoor te zorgen dat beleggers ook in de toekomst risicopremies zullen blijven eisen om te beleggen in aandelen en we als vanouds mooie rendementen kunnen realiseren.

Beleggen is geen sparen, en dat is maar goed ook

Het blijft keer op keer fascinerend om te zien hoe er collectief wordt gereageerd op misschien wel de meest fundamentele eigenschap van de beurs: dat koersen niet alleen stijgen, maar ook dalen.
Paniek, woede, angst, frustratie en verwarring domineren het gemiddelde beursforum. Uitzonderingen daargelaten lijkt iedereen wel een mening te hebben over de huidige situatie, en naarmate de emoties oplopen, ook over elkaar. En natuurlijk zijn er altijd goeroes die je achteraf haarfijn kunnen uitleggen wat je als belegger anders had moeten doen.

Er zijn veel tegengestelde meningen te vinden, maar over één ding lijkt steevast brede consensus te bestaan: we hebben er een gruwelijke hekel aan om de koersen van onze aandelen te zien dalen. We willen maar één richting zien, en dat is omhoog! Het liefst zo snel en zo steil mogelijk. Dalende koersen zijn voor beleggers die momenteel niet op een berg cash zitten of graag short gaan het grote kwaad. In hun ideale wereld zouden koersen simpelweg niet meer dalen.

Maar waarom dalen koersen eigenlijk? Simpel gezegd: omdat de vooruitzichten van bedrijven verslechteren, of omdat de risicopremies die beleggers eisen stijgen door toegenomen onzekerheid. Beide factoren drukken op de verwachte, contant gemaakte kasstromen, en dus op de waarde van aandelen. Ook stijgende renteverwachtingen kunnen een belangrijke rol spelen, omdat ze zowel de waardering drukken als de alternatieven aantrekkelijker maken.

Stel nu, puur hypothetisch, dat de gebeden van de vele morrende beleggers verhoord worden en aandelenkoersen nauwelijks meer zouden dalen. Wat zou daarvoor nodig zijn? Met perfect voorspelbare bedrijfsresultaten zouden we al een heel eind komen. Aandelen zouden dan qua bedrijfsresultaten aanzienlijk minder risicovol worden, wat de volatiliteit flink zou kunnen verlagen.

Maar hier wringt het: als bedrijfsresultaten volledig voorspelbaar zouden zijn, verdwijnt ook het fundament waarop aandelen historisch gezien hun relatief hoge rendement baseren. Dat hogere rendement ten opzichte van een spaarrekening is immers een beloning voor het nemen van risico. Zonder risico, geen risicopremie. En zonder risicopremie, geen reden meer om aandelen te verkiezen boven een spaarrekening of staatsobligatie.

Be careful what you wish for

Dit brengt ons bij een interessante tegenstrijdigheid: we willen allemaal een hoger rendement dan wat de spaarrekening oplevert, maar, zoals vandaag blijkt uit de reacties van veel beleggers, liever zonder risico. Toch is het precies dat risico dat het hogere verwachte rendement mogelijk maakt. In essentie is het verwachte rendement op aandelen niets anders dan een beloning voor het dragen van risico.

Als toekomstige bedrijfsresultaten perfect voorspelbaar zouden zijn, verdwijnt dat risico, en daarmee ook de reden waarom aandelen historisch meer opleveren dan bijvoorbeeld staatsobligaties of spaarrekeningen. In een volledig risicovrije markt zouden er bijna geen prijsschommelingen meer zijn, geen verrassingen, en uiteindelijk ook geen extra rendement. Beleggen zonder risico is geen beleggen meer; het is sparen in vermomming.

Met perfecte voorspelbaarheid zou het extra rendement dat beleggers nu eisen dus grotendeels verdwijnen. Die aantrekkelijke risicopremie, historisch gezien in ontwikkelde markten gemiddeld zo’n 5% bovenop de risicovrije rente, zou simpelweg niet meer bestaan. Eigenlijk willen we dus helemaal niet wat we momenteel zo vurig wensen!

Als je dat kernconcept van beleggen begrijpt, kun je tijden als de huidige ongetwijfeld beter plaatsen, en zelfs accepteren. Het zijn momenten als deze die ervoor zorgen dat ook in de toekomst beleggers een premie zullen eisen om het risico dat gepaard gaat met beleggen te accepteren.

Als een dalende portefeuille je toch uit balans brengt, wat heel menselijk is, want uit onderzoek blijkt dat verliezen gemiddeld 2,5 keer zo pijnlijk aanvoelen als even grote winsten prettig zijn, werp dan een blik op de volgende grafiek. Je zult zien dat er doorheen de geschiedenis van alles is gebeurd, en dat de beurs zelden in een rechte lijn omhooggaat. Maar historisch gezien zijn brede markten op de lange termijn vrijwel altijd gestegen, al zijn er soms lange perioden van tegenwind.

Waarom blijf je toch onrustig?

Als het volledig begrijpen van het kernconcept van beleggen én de grafiek je niet helpen om enigszins tot rust te komen, is er mogelijk meer aan de hand. En dan bedoel ik niet dat je wat nerveus op je bureaustoel heen en weer schuift tijdens het inloggen bij je broker, maar dat de beursmalaise echt op je weegt, of dat je er misschien zelfs wakker van ligt.

Wat zou er aan de hand kunnen zijn? Ik denk aan de volgende mogelijkheden:

1. Je bent een relatief nieuwe belegger en maakt voor de eerste keer een scherpe daling mee
Voor alles is een eerste keer, ook voor een correctie of berenmarkt. Het is dan ook volstrekt normaal dat je daarvan schrikt.

Wat op zo’n moment belangrijk is: houd je aan je vooraf opgestelde plan (ik ga ervan uit dat je een plan hebt). Geen paniekreacties, geen paniekverkopen. Gewoon je koers blijven varen.

Als lezer van mijn blog reken ik erop dat je met een lange beleggingshorizon werkt. Zie dit dus als een prima moment om echt te testen of je uit het juiste hout gesneden bent om te beleggen.

Koester deze ervaring als een leerzaam moment. De eerste keer is altijd het heftigst. Zweet het uit, en laat het je de volgende keer wat minder aan het hart gaan.

2. Je hebt belegd met geld dat je de komende jaren nodig hebt (of denkt nodig te hebben)
Dit is een groter probleem. Misschien ben je prima bestand tegen de grillen van de beurs en begrijp je dat koersdalingen nu en dan noodzakelijk zijn. Maar als je hebt belegd met geld dat je op korte termijn nodig hebt, kan het alsnog tot paniek leiden.

En dat gebeurt vaker dan je denkt. Zo vragen mensen me weleens:
“We verwachten binnen een jaar of drie een huis te kopen. Heb jij wat aandelentips, Luc? Want het is toch zonde om dat geld in de tussentijd te laten verpieteren op een spaarboekje?”

Als je je geld binnen enkele jaren nodig hebt, is er eigenlijk maar één juiste advies: parkeer het op een spaarrekening. Punt.

Zelf beleg ik nooit met geld dat ik de komende vijf jaar nodig heb, of denk nodig te hebben. Ik vermoed dat juist die persoonlijke regel een van de belangrijkste redenen is waarom ik scherpe dalingen mentaal vrij goed kan verwerken.

3. Je blootstelling aan aandelen is te groot
Het kan ook zijn dat je tot op zekere hoogte goed kunt omgaan met dalingen, maar dat je simpelweg een te groot deel van je vermogen in aandelen hebt zitten. Dat maakt je uiteindelijk toch zenuwachtiger dan je zou willen.

Stel jezelf de vraag: wanneer zou ik het echt moeilijk krijgen? Kun je ermee omgaan als je portefeuille 50% daalt?

Als het antwoord ‘nee’ is, zorg dan voor voldoende cash of obligaties in je portefeuille, die als een soort stootkussen zullen dienen in onzekere tijden. Die kunnen de impact van een forse beursdaling beperken en je mentale veerkracht vergroten.

Dit is een heel persoonlijke afweging, en bovendien lastig om theoretisch te maken. Op papier kun je vaak meer aan dan in werkelijkheid. Wanneer je portefeuille écht halveert, voelt dat heel anders dan wanneer je het als gedachteoefening overweegt.

Probeer je dus een zo realistisch mogelijke voorstelling te maken van hoe je zou reageren op een forse daling, en pas je aandelenblootstelling aan tot een niveau waarbij je dat mentaal aankunt.

“If you can’t sleep at night because of your stock market position, then you have gone too far. If this is the case, then sell your position down to the sleeping level.”
— Jesse Livermore

4. Je bent niet geschikt om in aandelen te beleggen
En dan optie vier: als het niet je eerste crash is, je niet hebt belegd met geld dat je binnenkort nodig hebt, je ook andere, minder volatiele, beleggingen in portefeuille hebt, maar je ligt desondanks wakker van de dalingen... Dan is het goed mogelijk dat de beurs gewoon niet de juiste plek voor jou is.

Niet iedereen kan even goed omgaan met koersschommelingen, en daar is niets mis mee. Schaam je er niet voor. Verkoop je aandelen en zet je geld op een spaarrekening of kies voor een ander laag-risico alternatief dat beter bij je past.

Je zult dan weliswaar geen rente-op-rente-effect creëren en de sappige vruchten missen die de beurs op lange termijn vrijwel zeker oplevert, maar je slaapt wel lekker. En dat is uiteindelijk meer waard.

Kortom: optie twee en vier zie je liever niet. Hopelijk geldt voor jou optie één of drie, die zijn namelijk op te lossen.

En als je dat eenmaal helder hebt, en de beurzen in de toekomst opnieuw in woelig vaarwater terechtkomen terwijl jij uitstekende bedrijven bezit, leun dan rustig achterover en herhaal zo vaak als nodig het mantra:

“Dalende beurskoersen zijn zo nu en dan nodig om het bestaan van risicopremies te blijven rechtvaardigen.”